Makina dairesi acil durum sistemleri konusu altında anlatılacak olan sistemler; Çabuk kapama valfleri, filika motorları, otomatik stoplar gibi sistemler olarak aşağıda incelenmiştir.
1. Çabuk Kapama Valfleri
Bu valfler gemilerde DO ve FO servis ve settling tanklarının yakıt çıkışlarında kullanılmakta olup genelde konsol tip stop valflerdir. Bu valflere hidrolik, pnömatik veya örgülü çelik telle kumanda edilir. Bu tanklardan yakıt çıkışını (yangın vs.gibi durumlarda) engellemek istediğimizde çabuk kapama valflerine uzaktan kumanda edip bu valfleri makina dairesi dışından kapatırız.
Bu sistemle çalışan valflerin arada bir kontrol edilmeleri gerekir. Zaman zaman hidrolik ve pnömatik sistemle çalışanlar da hava ve yağ kaçağı olabilir, telli olanlarda ise bazen teller çürür ya da makaralarından çıkabilir. Bu valfleri uzaktan kapattığımız zaman tekrar kurmak gerekir, bunun için spındılı aşağı düşen valfı handle’ından tümüyle kapatırız, sonra da çengelini elimizle pine geçirip valfı, pine takılıyken açarız. Gemilerde skylight ve şaft yolu kaportaları da pnömatik veya hidrolik sistemle uzaktan kapatılır. Bunların da zaman zaman kontrol edilmeleri gerekir.
2. Otomatik Stoplar
Makina dairesi ve yaşam mahalli fanları, incinerator fanı, booster pumplar, DO-FO transfer pompaları, kazan ve separatörler makina dairesi dışından buttonlarla kumanda edilerek stop edilirler. Bunların da kumanda tabloları, çabuk kapama valfleri gibi yaşam mahallinde veya güvertede olur.
3. Yangın Söndürme
Gemilerde yangına müdahele CO2, köpük sistemi, kuru kimyasal toz veya sprinkler sistemi ile yapılır. CO2 sistemine, hem CO2 dairesinden hem de dışarıdan müdahele edilebilir. Dışarıdan müdahele edildiğinde CO2 box açıldığında alarm çalar ve makina dairesi fanları stop eder (survey kontrolü).
Sprinkler sistemi ise yangın pompası ile basılan suyun nozullarla pulvarize edildiği bir sistemdir. Bazı gemilerde bu iki sistem aynı anda bulunur. Her hafta yapılan role talimlerinde CO2 box açılmalı ve alarmın çaldığı ve fanların stop ettiği kontrol edilmelidir. Zaman zaman da sprinkler sistemindeki nozulların açık olduğu görülmelidir. Deniz suyu hidrafor sistemine benzeyen bu sistemde ısının çoğaldığı mahalde nozullardaki diyafram patlayarak veya diyaframsız sistemlerde manual olarak yangın mahalline pulvarize su verilerek yangın söndürülür.
4. Filika Motorları
Gemilerde bir ya da iki tane olan filika motorları marş motoruyla veya elle hareket alan türde olabilir ve haftada bir kesinlikle çalıştırılmalıdır. Bu esnada yağ-yakıt kontrolleri yapılmalıdır. En çok rastlanan ilk hareket sorunları (soğuk hava dışında), kaver contasının patlaması ve valf ayarlarının bozulmasıdır.
5. Acil Durum Yangın Pompası
Makina dairesi dışında geminin baş veya kıç taraflarında olup el, marş motoru, hava ile tahrik edilebilir veya elektrik motorlu olurlar. Gemideki en önemli sistem olup her hafta çalıştırılmalı ve geminin en yüksek yerinde yaklaşık 2,5 bar deniz suyu basıncı görülmelidir.
6. Acil Durum Jeneratörü
Marş motoru veya elle tahrikli olabilir. Bazı DG’ler hava, bazıları ise su soğutmalıdır. Haftalık tornaçarklarda yağ, yakıt ve su kontrolleri de yapılmalıdır. Gemi karardığında otomatik olarak devreye girmesi gerekir. Bazı gemilerde önce akü aydınlatması devreye girer ve birkaç saniye sonra da emergency DG otomatik olarak çalışır.
7. Acil Durum Kompresörleri
Elle çalışan, elektrikli veya emergency DG’ye akuple türde olabilir.
8. Duman Detektörü
Köprüüstü veya makina dairesinden ya da her iki yerden de kontrol edilebilir. Ambarlar, yaşam mahalli ve kamaralar ile makina dairesinde pek çok yere monte edilmiş olan detektörler normalden çok duman ve ısıyı gördükleri zaman alarm çalar ve köprüüstündeki kumanda panelinden duman mahalli okunarak gerekirse müdahale edilir. Zaman zaman sigara dumanı veya spray ile detektörlerin kontrollerinin yapılması gereklidir. Atölyelerdeki detektörlerin dirençleri daha fazladır.
9. Acil Dümen Donanımı
Genellikle solenoid kumandalı olurlar. Bunun için en azından bir dümen pompası çalışmak zorundadır. Köprüüstünden istenen kumanda, solenoid valflerin ortasındaki yaylara (dümen üzerindeki müşirden istenen dereceye kadar) bir çubuk vasıtasıyla bastırılmasıyla sağlanır. Bu esnada haberleşme manyetolu telefonlarla sağlanır. Telemotor sisteminde ise, telemotor çalıştırılır ve el tekeriyle kumanda edilir.