Bir pervane, genellikle bir geminin kıçında, gemiyi hareket ettirmek için itme sağlayan bir fan benzeri döner bir yapıdır. Çoğu gemi geleneksel pervane tiplerini kullanır. Ancak ihtiyaç ve gereksinime bağlı olarak bazı gemilerde farklı pervaneler kullanılmaktadır. Gemi Pervane Çeşitleri başlıklı yazımızda bunları inceliyoruz.
Farklı özelliklere sahip farklı tipteki pervaneler aşağıda listelenmiştir.
1- Paddle Wheel (Çark)
Görselde ki Gemi
Çok basit bir tahrik sistemidir. Çevresine bağlı kürekler bulunan tekerleklerden oluşur. Geminin su hattı üzerindeki enine yönü etrafında dönme eksenine sahiptir. Kanatlar, yalnızca tekerleğin dibindeyken suya batırılır. Kanatlar suda döndükçe çarkı hızlandırır, gemiye iletilen kuvvet ile reaktif bir itme sağlarlar.
Günümüzde Amerika başta olmak üzere, gölde geziler düzenleyen nostaljik gemiler dışında kullanım alanı kalmamıştır.
2- Fixed Pitch Propeller (Sabit Açılı Pervane)
Sabit açılı pervane icadından sonra gemilerde en çok kullanılmış olan pervanedir. Bu pervane tipi demir atölyelerinde tek parça halinde dökülür. Yapısı ve montajı günümüz pervane tiplerine göre oldukça kolaydır. Kanat açıları sabittir.
Günümüzde büyük gemilerde kullanımı azalmış olup ufak çaplı gemi ve teknelerde hayla kullanılmaktadır.
3- Controllable Pitch Propeller (Kontorol Edilebilir Açılı Pervane)
Gemi Pervane Çeşitleri nde sırada günümüzde en çok kullanılan pervane çeşidi olan Controllable Pitch Propeller (Kontorol Edilebilir Açılı Pervane) var.
Kontrol edilebilen pervane bıçak açısı, teknenin ileri veya geri hareket etmesini ve daha kolay durmasını sağlar. Yandan bir itici (thruster) ile kullanıldığında, limana girerken veya çıkarken, limandan ayrılırken veya gemi hızının sık sık değiştirilmesi gerektiğinde, kontrol edilebilir Pitch pervaneleri uygundur.
Geminin acil durdurulması gerektiğinde, bu tür pervane tam ileriden tam geri harekete hemen yanıt verebilir.
Bıçak açısı ayarlanabildiği için, ana makine en verimli yükte çalışırken tekne hızı serbestçe ayarlanabilir.
Bu tip pervanesinin kullanılması yakıt ve NOx emisyonlarını azaltabilir. Bu avantajlar nedeniyle, bu pervane türü, balıkçı tekneleri, tankerler, feribotlar ve römorkörler dahil olmak üzere çok çeşitli gemilerde kullanılır.
4- SCHOTTEL Rudder Propeller
Schottel tipi pervaneler, gemi altında 360 derecelik döner bir şafta monte edilmiş elektrikli, podlu tahrik sistemleridir.
Bir Schottel sisteminde dümene gerek yoktur. Bu sistem sadece manevra kabiliyetini arttırmakla kalmaz, aynı zamanda Schottel pervane sistemi birleşik motor sistemlerinin avantajlarını içerir.
Genellikle dar noktalarda hassas yön kontrolünün gerekli olduğu römorkörler, tedarik gemileri ve büyük yolcu gemilerinde kullanılırlar.
Sistem pervanesi dizayna göre doğrudan ana makine veya elektrik yardımı ile çevrilebilir.
5- Voith Propeller
Gemi Pervane Çeşitleri nde, Şu ana kadar incelediğimiz sistemlerden oldukça benzersiz bir dizayn. Ülkemizde bu sistemi Harem – Sirkeci arasında seferler yapan M/F Sahilbent – M/F Suhulet – M/F Sadabat – M/F Sultanahmet feribotlarında görebilirsiniz.
Voith sistemi manevra kabiliyetlerinin yüksek tutulması gereken deniz taşıtlarında oldukça verimli, yapısal olarak bir o kadar karmaşık bir sistem.
6- Water Jet (Su Jeti Tahrik)
Bu Sistemi ülkemizde toplu taşımada kullanılan İDO ve BUDO‘ya ait Deniz Otobüslerinde görüyoruz.
Denizcilikte Su jeti itiş gücü genellikle yüksek hız gerektiren gemiler için geleneksel pervaneler yerine, sığ su çekişi, korumalı itiş gücü, tüm hızlarda yüksek manevra kabiliyeti, askeri uygulamalar için düşük ses ve düşük titreşim için tercih edilir.
Su jeti tahrikinin temel çalışma prensibi geleneksel pervane sisteminin benzeridir. Yani itici güç, belli bir su akışını sert bir yönde hızlandırır ve suya momentum eklenerek üretilir. Gemi Su çıkışında bulunan nozulların yönlendirilmesiyle manevra kabiliyeti kazanır.