İngilizlerin Gasp Ettiği Gemiler Sultan Osman ve Reşadiye…. Osmanlı Dönemi’nde tershane ve deniz hem ticari anlamda hem de askeri güç olarak oldukça büyük öneme sahipti. Kuruluş devrinden yıkılma devrine kadar pek çok savaşta kullanılan gemiler, Osmanlı’nın bazı savaşları kazanmasında da büyük rol oynamıştır. Denizlerde artan düşman tehdidinden dolayı Osmanlı Devleti filosunu büyütmeye başlamıştı.
Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı’ndan önce İngiltere’den iki savaş gemisi ısmarlamıştı. Osmanlı, bu gemilerin parasını ise tam olarak ödemişti. Ancak İngiltere, bu savaş gemilerini hiçbir zaman Osmanlı’ya teslim etmedi. Başka bir deyişle İngilizler, Birinci Dünya Savaşı öncesinde Osmanlı’nın parasını tam bir şekilde ödediği savaş gemilerine el koydu ve Osmanlı’ya bu gemileri göndermedi.
Bu dönem, 1900’lü yılların başına denk gelmekte ve Osmanlı Devleti’nin başında ise Sultan Abdülaziz bulunmaktaydı. Sultan Abdülaziz’in denize ve deniz gücüne olan tutkusu herkes tarafından bilinen bir gerçektir. 1861 yılında tahta geçen Sultan Abdülaziz, Fransa ve İngiltere’ye karşı ağır borçların daha da artacağını göz önüne almış ve güçlü bir donanma oluşturmak için girişim yapmıştır.
Çünkü Osmanlı Devleti’ne son zamanlar da yani gerileme ve yıkılma dönemlerinde pek çok büyük darbeler denizden gelmeye başlamıştır. Osmanlı Devleti, Sultan Abdülaziz’in girişimi ile Fransa ve İngiltere’den sonra üçüncü büyük donanmayı kurmuş oldu.
Tam olarak bahsettiğimiz dönemde Osmanlı Devleti, parasını peşin olarak ödeyerek söz konusu savaş gemilerini sipariş etmişti.
Reşadiye Zırhlısının Siparişi
1911 yılına gelindiğinde İngiltere’de bulunan Vickers Şirketi’nden ‘Reşadiye Zırhlısı’ siparişi verildi. Sultan Abdülaziz’in talimatı ile verilen Reşidaye Zırhlısı siparişi sonrasında gemi komutanlığının yetkisi de Vasıf Bey’e verilmiştir. 1912 yılında geldiğimizde ise Reşadiye Zırhlısı’nın yanı sıra iki zırhlı daha eklenmiştir. Bunlarda Sultan Osman ve Fatih zırhlılarıdır. Bu zırhlıların dışında 2 adet keşif gemisi, 4 adet torpido muhrip, 2 adet denizaltı da İngilizlere verilen gemi siparişlerine eklenmiştir. 1913, 1914 ve 1915 yıllarında Fransa’dan ise 4 adet küçük kruvazör, bir adet zırhlı, 20 adet destroyer ve 6 adet denizaltı gemileri siparişi verilmiştir.
Rusya’nın Duruma Müdahil Olması
Osmanlı Devleti’nin bu gemileri sipariş vermeye başlaması Rusya’nın dikkatini çekmiş ve parası dahi ödenen bu gemilerin tesliminin geciktirilmesi için çeşitli çalışmalara başlamıştır.
Rusya, kendi tershanelerinde yapılan gemilerin hızını arttırıyor İngiltere ile ise Osmanlı’nın gemilerini geciktirmeleri için çeşitli görüşmeler yapıyordu. Rauf Bey, Sultan Osman gemisini teslim almak için Reşadiye ile yanında çeşitli astsubay ve subaylar ile İngiltere’ye doğru harekete geçti.
Haziran 1914’te İngiliz deniz kuvvetleri, bir sinyal verdi. Gemiyi teslim almak için İngiltere’ye varan Türk heyetinin geminin son taksidinin ödenmesi ile birlikte Sultan Osman ve Reşadiye gemilerine el konulduğu ilan edildi.
Bu emirle Sultan Osman ve Reşadiye gemileri resmi olarak gasp edildi. İngiliz Devleti’nden herhangi bir cevap alamayan Tevfik Paşa, paraların geri ödenmesi için Armstrong Şirketi’ne telgraf çekti.
Bunun dışında gemilerin hesabını sormak için ise İngiltere hariciye müsteşarı ile görüşmeler başlattı. Müsteşar ise Tevfik Paşa’ya el koymaların sadece Osmanlı Devleti için değil tedbir amaçlı tüm gemilere uygulandığını söyledi. Bunların dışında Fransızlar tarafından 2, İngilizler tarafından 2, Ruslar tarafından 4 gemiye daha el konulmuştu.
İngilizlerin Gasp Ettiği Gemiler Sultan Osman ve Reşadiye ‘nin akıbetleri;
Sultan Osman gemisi, Brezilya donanması için inşasına başlanmıştı fakat, inşaası devam ederken Brezilya gemiyi almaktan vaz geçmişti. Bunu üzerine ingilizler gemiyi Osmanlı İmparatorluğuna sattı. Ödemesi yapılmış olmasına rağmen İngilitere tarafından elkonulan Sultan Osman (Sultan Osman-ı Evvel) HMS AGINCOURT ismi ile İngiltere kraliyet donanması kuzey deniz büyük filosunda görev yaptı. 1922 yılında ise hurdaya ayrıldı.
Reşadiye HMS ERIN ismi ile hizmeti genellikle Kuzey Denizi’nde gerçekleştirdiği rutin devriye ve eğitim faaliyetlerinden oluşuyordu. Savaştan sonra gemi artık eskimişti; rezerv filoya alındı ve eğitim gemisi olarak kullanıldı. Erin, 1920 yılının çoğu bölümünde Nore‘da yedek filonun amiral gemisi olarak hizmet etti. 1922‘de hurda olarak satıldı ve ertesi yıl söküldü.