NUSRET MAYIN GEMİSİ
İngiliz Bahriye Nazırı/Winston Churchill ”Bugün dünya denizlerinde görev yapmakta olan beş bini aşkın savaş gemisinden hiçbiri Nusret ve onun döktüğü mayınlar kadar harbin gidişine ve düşmanın geleceğine etkili olarak bir başarı göstermemiştir”
Almanyada inşaa edilen Nusret mayın gemisi Malatya Arapgirli Cevat Paşa‘nın girişimi ile Osmanlı donanmasında hizmete giren ilk mayın döşeme gemilerindendir. Gerçek adı Nusrat olan ama vakitle “Nusret” olarak kullanılan gemi, 1911 yılında tersane bakımları yapıldıktan sonra 1913 yılında Osmanlı Donanması’na dahil oldu.
1915‘in bahar aylarında Müttefik gemilerinin Çanakkale Boğaz girişindeki Türk tabyalarını savaş gemileri ile topa tutması, keşif uçuşlarıyla ve mayın temizleme gemilerinin etkinliklerinden büyük bir saldırıya geçeceği artık bariz şekilde anlaşılıyordu. Müttefik gemileri artık saldırı için gün sayıyor ve gemi topları ile sahili dövdükçe dövüyordu. Bu durumun bilincinde olan Müstahkem Mevkii Komutanlığı Karanlık Liman‘a 26 mayın dökme kararı aldı.
Nusret mayın gemisi,Yüzbaşı Hakkı Bey ve Mayın Grup Komutanı Yüzbaşı Hafız Nazmi Bey komutasında müttefik gemilerinin projektörlerine aldırmadan Anadolu yakasındaki Karanlık Liman’a elde kalan son 26 mayını bıraktı. Geminin çarkçı başısı ön yüzbaşı Çarkçı Ali Yaşar efendidir.
Karanlık liman harekatı
Karanlık limana dökülen 26 adet mayından sonra İngiliz mayın tarama gemileri ve uçakları Osmanlı donanması tarafından dökülen bu mayınları yaptıkları keşif seferlerinde tespit edememişlerdi.
Harekatın yaratmış olduğu etkiler
Nusret ‘in döşediği mayınlar 18 Mart 1915‘te çanakkale savaşlarının kaderini değiştirmiş, kendisine de dünyanın en ünlü mayın döşeme gemisi ünvanını kazandırmıştı. Nusret ‘in döktüğü mayınlar 641 kişilik mürettebatıyla önce Bouvet ve Bolva isimli zırhlıları denizin derinliklerine gömdü hemen ardından ise HMS Inflexible isimli zırhlıya bir daha onarılamayacağı şekilde hasar vererek savaş dışı bıraktı.
 |
|
Bouvet Batarken |
 |
| HMS Inflexible / NewYork 1909 (1920 yılında Donanmadan çıkartıldı ve 1922 yılında söküldü) |
Nusret’in yapmış olduğu harekatın yankıları
İngiliz Generali Oglander “Çanakkale-Gelibolu Askerî Harekâtı” (Military Operations Gallipoli, Official History of the Great War) adlı eserinden: “Pek uygun başlamış olan gün bu meçhul mayın hattının olağanüstü ve ortalığı kırıp geçiren başarısı yüzünden, tam bir başarısızlıkla sona erdi. Bu yirmi mayının seferin talihi üzerindeki etkisi ölçülemez.”
Ccolyen Corbet “Deniz Harekatı” isimli eserinden: “Felaketlerin hakiki sebebi keşif ve tayin olununcaya kadar çok geçmedi. Gerçek şu idi ki, 8 Mart gecesinde Türkler, haberimiz olmadan Erenköy Koyu’na paralel olarak 26 mayın dökmüşler ve keşif gemilerimiz, aramaları esnasında bunlara rastlamamışlardı. Türkler bu mayınları özel amaçla manevra sahamıza koymuşlar, gösterdiğimiz bütün ihtiyata rağmen baş döndürücü bir zafer kazanmışlardır.”
Bahriye Nazırı Winston Churchill 1930’da “Revue de Paris” dergisinde olayı şöyle yorumlamıştır: “Birinci Dünya Harbi’nde bu kadar insanın ölmesine, harbin ağır masraflara mal olmasına, denizlerde onca ticaret ve savaş gemisinin batmasına başlıca neden, Türkler tarafından o gece atılan o incecik çelik halat ucunda sallanan yirmi altı demir kaptır.”
Nusret’in savaştan sonraki akıbeti
Gemi 1962 yük taşımacılığı için satın alınmış ve Kaptan Nusret adıyla kuru yük gemisi olarak hizmet vermiştir. Akdeniz Mersin açıklarında 1990 senesinde alabora olmuş, Bir Bazı gönüllüler taradından 1999 senesinde yeniden su yüzüne çıkarılan Nusret, Tarsus belediyesi’nin girişimleri ile 2003 senesinde, Çanakkale Savaşı ile ilgili heykellerin de yer aldığı bir çevre düzenlemesi ile anıt haline getirilmiştir.
İstanbul Tersanesi Komutanlığı tarafından 2011 senesinde yeniden inşa edilen Nusret Mayın Gemisi’nin bire bir ölçülerindeki benzer gemi bugün de Çanakkale Deniz Müzesi Komutanlığın tarafından sergilenmektedir.
 |
|
İstanbul Tersanesi Komutanlığı tarafından 2011 senesinde benzeri inşa edilen Nusret |
 |
|
Tarsus’ta bulunan gerçek Nusret |
 |
|
Tarsus’ta bulunan gerçek Nusret’in güvertesi |