Vardiya Zabitinin Görevleri | Kaptan Fethi Yağız

VARDİYA ZABİTİNİN GÖREVLERİ
Genel
Kaptan’ın temsilcisi

Seyir vardiyasından sorumlu zabit (vardiya zabiti), kaptan’ın temsilcisidir ve geminin emniyetle seyrinden her zaman esas sorumludur. Vardiya zabiti, köprü üstü görevi esnasında seyir planının uygun bir şekilde yürütülmesini sağlamaktan sorumludur. Vardiya zabiti, Uluslararası Denizde Çatışmayı önleme Tüzüğü’nü (COLREGS) ve  STCW Konvensiyonu’na göre “bir seyir vardiyası tutarken dikkat edilecek temel prensipleri” uygulamalıdır.

Kaptan’ın kesin ve açık olarak “kumanda bende” diyerek sorumluluğu alacağı zamana kadar, kaptanın köprü üstünde olmasına rağmen vardiya zabitinin geminin seyir ve emniyeti için sorumlu olması devam eder.

Esas görevler

Emniyetli bir seyir vardiyasının sürdürülmesi için vardiya zabitinin birinci görevi, vardiya tutmak, seyir ve GMDSS telsiz vardiyası tutmayı içerir.

A- Vardiya tutmak

Vardiya zabiti sürekli ve uyanık bir vardiyanın muhafazası için sorumludur. Bu, çatışma, karaya oturma ve diğer kazalardan kaçınmada en önemli düşüncedir.

Vardiya zabitinin vardiya tutma görevine, Denizde Çatışmayı önleme Tüzüğü‘ne uygun olarak çatışmadan sakınmak, geminin genel nezareti ve gözcülüğü sürdürmek ile kullanılmakta olan seyir teçhizatının periyodik kontrollerinin yapılması ve köprü üstündeki çalışmaların kayıtlarmm tutulması dahildir.

Vardiya teslim etmek için ve köprü üstünü takviye için gerekli prosedürler Vardiya Zabiti tarafından yerinde ve anlaşılmış olmalıdır.

B- Seyir

Vardiya zabitinin seyirle ilgili görevleri, seyir planını emniyetli olarak uygulamak ve plana aykırı gelişmeleri izlemeye dayanır.

C- Telsiz haberleşmesi

“Küresel Denizcilik tehlike ve Emniyet Sisteminde (GMDSS) telsiz haberleşmesi ile ortaya konan şey, sorumlu olacak bir vardiya zabitinin görevlen içinde en önemli iş, denizde devamlı bir telsiz vardiyasını/dinleme nöbetini sürdürmek olmasıdır.  Tehlike olayları esnasında, ehliyetli telsiz personelinden biri haberleşmeden sorumlu olmak üzere atanmış olmalıdır. Bu kişi yolcu gemilerinde, tehlikeli bir durumda başka hiçbir görevi olmamalıdır.

Esas görevlerin desteklenmesi

a – Geminin rotasının ve hızının kontrol edilmesi

Vardiya zabiti, geminin rotasını ve hızını kontrol etmek, manevra özellikleri ve durdurma mesafeleri hususunda en iyi uygulama ve araçları iyi bilmeye ihtiyacı olacaktır. Vardiya zabiti herhangi bir zamanda dümeni, makineleri ya da ses işareti veren aparatları kullanmada tereddüt etmemelidir.

b – Deniz kirliliğini önleme, bildirme ve acil durumlar

Vardiya zabiti deniz kirliliğini önleme, rapor etme ve acil durumlar konusunda geminin yükümlülüklerini tam olarak bilmelidir. Vardiya zabiti köprü üstündeki tüm emniyet teçhizatının bulunduğu yeri ve bunların çalıştırılmasını tam olarak bilmelidir.

İlave görevler

Vardiya zabiti vardiyasını tutması esnasında ilave görevlen de vardır. Genel haberleşme, yükün izlenmesi, makinenin kontrolü ve izlenmesi ve gemi güvenlik sistemlerinin kontrolü ile denetlenmesi tipik örneklerdir.

İlave görevler, hiçbir durumda asıl görevlerin uygulanması ile karışmamalıdır.

Vardiya zabiti köprü üstünde yerleştirilmiş olan diğer sistemlerin kontrolü ve izlenmesinden de sorumludur. Bunlara aşağıdakilerin bazıları veya tamamı dahil olabilir:

• Yangın bulma
• Su geçirmez kapılar
• Makinelere ait durum
• Telsiz haberleşmesi (özellikle köprü üstündeki MF bandı oto-alarm alıcısı)
• DSC alıcısı (VHF, MF veya HF bantlı)
• Balast kontrolü
• Kargonun rutubeti
• Soğutucuların durumu
• Kargo tanklarındaki gaz basıncı
• Diğer özel ekipmanlar

Kritik aşamalarda köprü üstüne donatılmış tüm sistemlere ait kontrolleri çalıştırmak için yeterli personel mevcut olmalıdır.

Vardiya Tutmak

Köprü üstünden ayrılmamak

Vardiya zabiti vardiyasında köprü üstünde olmalıdır; uygun bir şekilde vardiyasını teslim edinceye kadar hiçbir durumda köprü üstünden ayrılmamalıdır. Vardiya zabitinin asıl sorumluluğu, seyir vardiyasının verimli /etkili olmasını sağlamaktır. Bu nedenle her zaman etkili bir gözcülüğü devam ettirmek için özel dikkat gösterir. Harita kamarası ayrılmış olan bir gemide, vardiya zabiti gerekli olduğu zaman seyirle ilgili görevlerini yerine getirmek amacıyla kısa bir süre için harita bölümüne girebilir. Fakat iyi bir gözcülüğün yapılmakta olduğundan ve bundan dolayı emniyet konusunda öncelikle kendi kendini ikna etmelidir.

Gözcülüğü sürdürmek

Vardiya zabiti etkili bir vardiyayı devam ettirmek için aşağıdakileri sağlamalıdır:

• Çevredeki işaretlerin ve gemilerin gösterdikleri dahil, mevcut durumun tam olarak anlaşılması için tüm çevrede görsel ve işitsel bir gözcülük yapılması. (“Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü” Kural 5 – Her tekne içinde bulunulan durum ve koşullarda, durumun ve çatışma tehlikesinin tamamen değerlendirilmesini sağlamak üzere, elde mevcut tüm uygun araçların kullanılmasıyla beraber her zaman tam bir görme ve işitme gözcülüğü de yapacaktır.)
• Yaklaşmakta olan gemilerin kerterizleri ve hareketlerinin yakından gözlenmesi,
• Gemi ve sahil ışıklarının tanımlanması,
• Rotada kusursuz bir şekilde dümen tutulması ve dümenle ilgili emirlerin doğru olarak uygulanmasının yakından izlenmesi,
• Radar ve iskandil cihazı göstergelerinin gözlenmesi,
• Hava şartlarında, özellikle görüş mesafesindeki değişikliğin gözlenmesi.

Köprü üstü tamamen kapalı olan gemilerde, açık güvertedeki duyulabilir tüm sesleri köprü üstünden net olarak dinlemeyi sağlaması için doğru bir şekilde ayarlanmış ses alma cihazının sürekli olarak çalıştırılması gerekli olacaktır.

Vardiya zabiti köprü üstünde gündüzleyin tek başma gözcülük yaparken aşağıdakileri sağlamalıdır:

• Tek başına gözcülük görevi emniyet konusunda şüphe olmaksızın yerine getirilmeli ve durum dikkatlice değerlendirilmelidir.

Dikkat edilmesi gereken konuyla ilgili tüm faktörlerden bazıları aşağıdadır:

• Hava durumu,
• Görüş mesafesi,
• Trafik yoğunluğu,
• Seyir yapılan bölgedeki tehlikelerin yakınlığı,
• Trafik ayırım düzenlerinin içinde ve yakınında seyir yapılırken gösterilen dikkat,
• Durumda herhangi bir değişiklik olduğu zaman köprü üstüne derhal yardım çağrılabilmelidir.

Genel nezaret

Vardiya zabitinin gemisiyle ve günlük yapılan çalışmalarla ilgili her konuda en üst düzeyde genel bilgisi olmalıdır.

Vardiya zabiti bu bilgiyi, güvertede çalışan personele ve herhangi bir yük ya da yük elleçleme teçhizatına, varsa geminin güvertelerini izleme monitörüne bakarak temin edebilir. Korsanlık ve silahlı saldırı tehlikesi olabileceği düşünülen sularda özel vardiya düzenlemeleri uygun olabilir.

Vardiya zabitinin telsiz ve radar antenlerinin ve düdük gibi ses işareti aygıtların yakınlarında yapılacak herhangi bir işten haberi olmalıdır, bu nedenle yeterli uyanlar verilmiş olabilir Böyle işler yapılırken kontrol ekipmanının üzerine uyan levhalan asılması tavsiye edilir

Vardiya tutma ve Uluslararası Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü

a – Fenerler, şekil ve ses işaretleri

Vardiya zabiti Uluslararası Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü’ne her zaman, uymalıdır. Tüzüğe uymak, sadece seyir kuralları ve dümen tutulan gemilerin idaresi değildir, ancak fenerleri ve şekilleri doğru göstermek ve ses ve ışık işaretlerini doğru vermek gerekir, örneğin, Çatışma Tüzüğü Kural-3 (f) de açıklanan “kumanda altında olmayan bir gemi” durumunda olduğu gibi.

Diğer gemilerin yaklaşması durumu daima tedbirli olarak izlenmelidir. Gemiler doğru fener ve şekil işaretlerini göstermeyebilirler veya gerçekten işaretlerin görünmesine bazı yönlerden yaklaşırken geminin üst yapısı engel olabilir ve işaretler yanlış yerleştirilmiş olabilir. Liman girişleri ve trafik ayırım düzenleri gibi trafik akışının düzenlendiği bölgelerde, bazı gemi tiplerinin yapacağı hareketleri tahmin etmek mümkün olabilir Böyle durumlarda, yapılması güvenli ise, ilave seyir alanı bırakmak akıllıca olur.

b – Çatışmayı önleme hareketi

Genel olarak, çatışmayı önleme hareketi mümkün olduğu kadar erken ve kesin pozitif hareketler olmalıdır, ve hareket bir kere yapıldığında, vardiya zabiti hareketin istenilen etkiyi gösterip göstermediği konusunda emin olmak için daima kontrol etmelidir.

VHF çatışmayı önleme amaçları için kullanılmamalıdır. Olumlu teşhis zor olduğu için ve bir telsiz temasında anlaşmazlıklar olabileceğinden, telsiz temasını kurmada değerli bir zaman harcanabilir.

c – Çatışma riskinin erken tespiti

Açık havada çatışma riski, yaklaşan bir geminin sık sık pusla kerterizinin alınması ile erken tespit edilebilir, eğer kerteriz değişmez veya az değişirse gemi bir çatışma rotasındadır. Yakın mesafedeki gemiler, yedek çekmekte olan gemiler ve çok büyük gemilerin yaklaşması durumunda aşın dikkat edilmelidir. Böyle durumlarda kerterizde olan bir değişiklik belli olabilir fakat gerçekten çatışma tehlikesi hala devam ediyor olabilir.

Kısıtlı görüş şartlarında, “Çatışmayı Önleme Tüzüğü” tam olarak uygulanmalıdır. Bu şartlarda, radar ve bazı elektronik radar plotlama teçhizatı çatışma riskini değerlendirmede kullanılabilir. Vardiya zabiti mümkünse, görüşün iyi olduğu zamanlarda radarda uygulama yapma fırsatı bulmalıdır.

Köprü üstü faaliyetlerinin kaydedilmesi

Seyirle ilgili faaliyetlerin ve seyir emniyeti için önemli olan olayları resmi ve uygun kayıtları, ilgili jurnallerde tutmak önemlidir.

Navtex alıcıları, rota kaydedici (course recorder) ve iskandil v.b. cihazlara ait kayıt kağıtları tarih ve zamanlan yazılarak en az sefer süresi için tutulmalıdır.

Daha sonraki bir aşamada, ilgili mevki, hız ve rotaya ait yeterli bilgiyi ve geminin gerçek rotasını tekrar veren onaylanmış elektronik cihazlar kullanılmalı veya köprü üstü jurnaline kaydedilmiş olmalıdır. Seyir haritalarındaki tüm mevki ibaretleri seferin sonuna kadar muhafaza edilmesinde yarar vardır.

Seyir teçhizatının periyodik kontrolleri

a – Kullanımla ilgili kontroller

Bir limandan kalkış hazırlığı esnasında ve limana girmeden önce seyir teçhizatının çalışmasıyla ilgili kontroller yapılmış olmalıdır.

Uzun bir okyanus seyrinden sonra ve kısıtlı sahil sularına girmeden önce makine ve dümen manevralarının yapılabilmesini kontrol etmek önemlidir.

b – Rutin testler ve kontroller

Vardiya zabiti aşağıdakiler dahil köprü üstü teçhizatına günlük testler ve kontroller yapmalıdır:

• Otomatik pilot kullanıldığı zaman her vardiyada en az bir kere dümen ele alınıp test edilmelidir,
• Cayro ve miyar pusla hatalarının her vardiyada en az bir kere tespiti ve imkan varsa, büyük rota değişikliklerinden sonra da saptanması,
• Cayro ve miyar puslanın sık sık karşılaştırılması ve ripiterlerin senkronize edilmesi,

c – Elektronik cihazların kontrolü

Elektronik cihazların kontrolleri, cihazın tek başına ve diğer herhangi bir köprü üstü sistemi ile bağlantılı olması halinde de görevini yaptığı hususunda olmalıdır. Köprü üstü elektronik sistemlerinin konfîgürasyon ayarlan kontrol edilmiş olmalıdır.

Yeterli performansı sağlamak için, elektronik cihazlardan elde edilen bilgiler farklı bağımsız kaynaklardan temin edilen bilgilere göre her zaman doğrulanmalı ve karşılaştırılmalıdır.

d – Emirlerin kontrol edilmesi

Vardiya zabiti emirlerin doğru bir şekilde uygulanmakta ve yerme getirilmekte olduğunu da takip etmelidir. Örneğin, dümen müşirinden dümen kumandalarının. makine devir göstergesinden de makine kumandalarının derhal yerine getirilip getirilmediğini kontrol edebilir.

Vardiya değişimi

Vardiya zabiti vardiyasını teslim ettiği anda bir tehlikeden sakınmak için bir manevra veya başka bir hareket yapıyorsa, yapılan hareket tamamlanıncaya kadar vardiya devir teslimi ertelenmelidir.

Vardiya zabiti, vardiyayı teslim alacak zabitin hastalık, sarhoşluk, uyuşturucu kullanma ve yorgunluk dahil, görevini etkili bir şekilde yapmasına engel olacak yetersiz bir durumda olduğuna inanıyorsa, vardiyayı teslim etmeyecektir. Şüpheli bir durumda Kaptan’a haber vermelidir.

Vardiyayı teslim alan vardiya zabiti vardiyasındaki kişilerin görevlerini tam olarak yerine getirmesini ve özellikle gece görüşüne alışmalarını sağlamalıdır.

Vardiyayı teslim aldıktan sonra, vardiyayı teslim alan zabit yangın, su alma veya (örneğin, hidrolik devrelerden yağ kaçağı olması gibi) seyrek meydana gelen diğer herhangi bir durum için güverteyi kolaçan etmek üzere vardiyadaki gözcüyü görevlendirir.

Kaptan’ın çağrılması

Vardiya zabiti aşağıdaki durumların herhangi biri olduğunda derhal Kaptan’a haber verir:

• Eğer görüş mesafesi Kaptan’ın devamlı emirlerinde belirttiği sınırlara kadar düşerse,
• Eğer diğer gemilerin hareketlerinde kaygı verici bir sebep varsa,
• Eğer yoğun trafik veya meteorolojik şartlar ya da deniz durumu nedeniyle rotayı muhafaza etmede zorluk çekiliyorsa,
• Görünen kara veya bir seyir işaretinin kaybolması,
• Eğer ya kara ya da bir seyir işareti beklenmedik şekilde görülmezse veya iskandillerde beklenmeyen bir şekilde düşme meydana gelirse,
• Makinelerde, dümen donanımı veya herhangi bir temel seyir ekipmanında arıza durumunda,
• Eğer kötü hava hasarı ihtimali konusunda herhangi bir şüphe varsa,
• Eğer gemi, buz veya terkedilmiş bir tekne gibi seyre tehlike olabilecek herhangi bir şeyle karşılaşırsa,
• Şüphelendiği herhangi bir durum olduğunda veya diğer herhangi bir acil durumda.

Yukarıda belirtilen durumlarda derhal Kaptan’a haber verme gereğine rağmen, vardiya zabiti gereken her durumda geminin emniyetini sağlamak için yapılması gereken hareketi yapmakta tereddüt etmeyecektir

Seyir

Genel Prensipler

Vardiya zabitinin seyir planını hazırlandığı gibi uygulaması ve geminin plana göre ilerlemesini izlemesi önemlidir.

a – Seyir planından sapma ve ayrılma

Vardiya zabiti herhangi bir sebeple seyir planından geçici olarak sapma yapmak zorundaysa, vardiya zabiti bu işlemin yapılması emniyetli olur olmaz seyir planına geri dönmelidir.

Vardiya zabiti seyir planından ayrılmak zorunda kalırsa, (örneğin; bir buzun bildirilmesi, rotanın değiştirilmesine sebep olabilir) tehlikeden uzak yeni ve geçici bir rota belirlemelidir. Vardiya zabiti ilk fırsatta durumu Kaptan’a bildirmelidir. Planın Kaptan onayından sonra değiştirilmesi gerekecektir ve bu hususta vardiyayı teslim alacak olan diğer vardiya zabitlerine bilgi verilmelidir.

“Seyir Planlaması İçin Göz Önünde Bulundurulması Gerekenler” başlıklı yazımızı buradan okuyabilirsiniz.

b – Geminin ilerlemesini izlemek

Vardiya zabitinden seyirle ilgili iyi bir uygulama için istenenler :

• Seyir yardımcılarının kapasiteleri, sınırlamaları ve performansları devamlı olarak izlenen ve kullanılmakta olan sistemlerin anlaşılması,
• Su derinliğinin değişimini izlemek için iskandil cihazını kullanması,
• Kesin mevkileri kontrol etmek için parakete hesabı (dead reekoning) tekniklerim kullanması,
• Değişik kaynaklardan elde edilen kesin mevkilerin çapraz kontrol edilmesi: bu, geminin mevkisini kesin olarak veren GPS elektronik olarak kesin mevki koyma sistemleri için özellikle önemlidir,
• Elektronik olarak mevki koyma metotlarını desteklemek için görünür seyir yardımcılarını kullanması (sahil sularındaki karasal işaretler ve açık sularda göksel seyir gibi),
• Elektronik harita sistemleri dahil otomatik hale getirilmiş seyir cihazları güvenilir olmadığında görsel seyir yardımcılannm kullanılması.

“GPS nedir? Nasıl Çalışır?” başlıklı yazımızı buradan okuyabilirsiniz
Elektronik Haritaları konu alan “ECDIS nedir?” yazımızı buradan okuyabilirsiniz

c – Elektronik mevki koyma sistemlerinden mevkileri plotlamak

GPS gibi elektronik konumlama sistemlerinden coğrafi mevkiler alındığında ve bunlar haritalara plotlanırken dikkatle uygulanmalıdır.

Vardiya zabiti şunları bilmelidir:

~ Eğer haritada alınan derinliklerin başlangıç noktası (chart datum) elektronik mevki koyma sisteminin kullandığı datum’dan farklı ise, mevkiler haritaya plotlanmadan önce bir datum değişikliği mevki koordinatlarına uygulanmalıdır. Özel bir haritada fark edilebilir datum değişikliği varsa not edilmelidir, uydudan alınmış bir mevkinin enlem ve boylam değerlerine uygulanacak datum değişikliği haritada vardır.

“ Sörvey kaynağı bilgisi çok eski olan haritalarda, bazı bölgelerde haritaların doğruluğu kesin değildir. Bu şartlar altında vardiya zabiti kullandığı elektronik sistemlerden aldığı kesin mevkilere tamamen güvenmemelidir ve karadan emniyetli bir mesafeyi sürdürmek için, mümkünse radar ve görünür seyir teknikleri kullanılır.

d – Kısıtlı görüş

Görüş mesafesinin azalması halinde ya da kısıtlı görüş şartlan beklendiğinde, vardiya zabitinin ilk sorumluluğu Uluslararası Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğün’e göre sis işaretlerini vermek, emniyetli hıza düşmek ve acil bir manevra durumu için makinenin hazır olması ile Kaptan’ın özellikle aşağıdaki noktalarla ilgili olan devamlı emirlerine uymaktır:

• Kaptana haber verilmesi,
• Gözcü(ler) koyulması/çağrılması,
• Seyir fenerlerinin yakılması,
• Radarın çalıştırılması ve kullanılması.

Tüm bu hareketler görüş mesafesinin azalmasından önce ve yeterli bir zamanda yapılmalıdır.

e –  Serdümen / otomatik pilot

Otomatik pilotların serdümen yerine yaygın olarak kullanılması geçmişte en az tecrübeye sahip serdümen anlamına gelebilir. Bu nedenle, güvenilir bir otomatik pilot yoğun deniz trafiği olan sularda rotanın takip edilmesini sağlayabilir.

Vardiya zabiti serdümeni bekletmeli ve herhangi bir tehlikeli duruma izin vermemek için iyi bir zamanda dümeni el kontrolüne geçirmelidir. Otomatik dümen tutma sistemi olan gemide, acil bir hareket yapmak için gözcülüğün sürekliliği kesilir ve vardiya zabiti yardımsız olarak durumu geçiştirmesi oldukça tehlikelidir. Dümenin otomatikten el kontrolüne ve tersine geçilmesi durumu vardiya zabiti tarafından veya onun gözetiminde iyi bir zamanda yapılmalıdır.

Dümen donanımına doğrudan girişi vardiya zabitine veren, kumanda durumunda el kumandasının kullanılması teşvik edilmelidir.

Sahil veya kısıtlı sularda seyir

Genel bir kural olarak; seyir, gemideki en uygun büyük ölçekli haritalar ile yapılmalıdır ve geminin kesin mevkii aralıklarla sık sık konmalıdır. Tüm uygun seyir işaretleri, vardiya zabiti tarafından kullanılmadan önce kesin olarak teşhis edilmelidir. Radar ve görünür mevki koyma ve izleme teknikleri mümkünse kullanılmalıdır.

Vardiya zabiti sahile yakın sulardaki trafik ayırım düzenlerinden ve sahil radyo istasyonlarına ve gemi trafik istasyonlarına (vessel trafic stations) rapor verilmesi gereken gemi rapor verme sistemlerinden (ship reporting systems) haberdar olmalıdır.

Geminin draft, denge durumları ve manevrasına ait özelliklerin de bilinmesi önemlidir. Gemi sığ suya girerse, çökme etkisi (squat) geminin manevra yapabilme yeteneğine tehlikeli bir etki yapabilir ve draftta artışa sebep olabilir. Çökme etkisi, geminin hızının karesiyle orantılı olarak değişir ve bu nedenle hız azalırsa çökme etkisi de azalır.

Seyir planının sahile yakın aşamasında seyre yardımcı olan işaretler açıkça görülmediği zaman veya gemi mevkiinin sürekli olarak izlendiği kısıtlı sularda, paralel işaretleme (indexing) için radar kullanılabilir.

Gemide bir kılavuzla seyir yapmak

a – Sorumluluklar

Kılavuz gemiye çıkıp köprü üstüne vardığında, köprü üstü ekibine katılır. Kılavuz yerel sulara ait seyir konusunda uzmandır. Yerel pilotaj kurallarına dayanarak gemi kaptanı vardiya zabiti ve/veya kaptan ile yakın bir iş birliği içinde geminin seyrini yöneten kılavuza geminin idaresini bırakabilir. Gemi kaptanı ve kılavuzun sorumlulukları konusunda hemfikir olmaları ve iyice anlamaları çok önemlidir.

Bir kılavuzun gemide bulunması, kaptanın veya vardiya zabitinin görevlerini ve yükümlülüklerini hafifletmez. Geminin manevra yapamadığı veya her hangi bir tehlikede olduğu bir durumda, tarafların görevlerini en iyi şekilde yapmaya hazır olmaları gerekir.

b – Gemide kaptan ile kılavuzun bilgi alışverişi

Gemi tarafından önceden hazırlanmış ilk plotaj seyir planının, gemiye çıkmasından sonra kılavuzun gözden geçirmesi ve tasdiklemesi gerekmektedir. Bunun emniyetli bir şekilde gerçekleşmesine izin vermesi için yeterli zaman ve manevra alanı gerekmektedir.

Manevra alanı ve zaman kısıtlılığının planı tamamen gözden geçirmesine izin vermediği zaman, gerekli tedbirler derhal alınmak ve geri kalan görüşme emniyet sağlanır sağlanmaz yapılmalıdır.

Uzun bir pilotaj seyrinde planı bölümler hâlinde yeniden gözden geçirmek ve yenileştirmek daha uygun olur.

Gemi kaptanı kılavuza bir pilot card ile geminin özellikleri konusunda bilgi verir. Bu kart gemi hakkında detaylı bilgiler işlenmiş olarak gemiye gelen kılavuza kaptan tarafından verilir. Gemi kaptanı kılavuzdan yerel şartlar ve pilotaj seyir planı konusunda bilgi istemelidir. Bu bilgi kaptan veya vardiya zabitine planlanmış seyri izlemeye imkan veren bir formda olmalıdır.

c – Pilotaj’ın izlenmesi

Planlanmış yol boyunca geminin emniyetli seyri her zaman için yakından izlenmelidir. Buna, özellikle her rota değişiminden ve geminin alfandaki su derinliğinin izlenmesinden sonra geminin düzenli olarak kesin mevkisinin konması dahildir.

Kılavuzun verdiği sözlü emirlerin doğru uygulanmakta olduğunun kontrolü gereklidir. Bu, dümen ve makine kumandaları verildiğinde RPM göstergesi ve dümen müşirinin izlenmesini içerir.

Eğer kaptan köprü üstünden ayrılırsa, vardiya zabiti kılavuzun hareketlerinde veya niyetlerinde şüphe duyduğunda kılavuzdan her zaman bir açıklama beklemelidir. Tatminkar bir açıklama verilmediğinde, vardiya zabiti derhal durumu kaptana haber verir ve kaptan köprü üstüne gelmeden önce gerekli hareketi yapar. Kılavuzun kararlarına dair bir uyuşmazlık olduğu taktirde endişenin sebebi kılavuza daima belirtilmeli ve açıklamada bulunulmalı.

Gemi demirde iken

Demirde iken, demirin funda edildiği mevki belirlenmeli, kullanılan zincir uzunluğuna bağlı olarak geminin salma dairesi tespit edilmelidir. Gemi demirde iken, mevkiinin kolayca izlenmesi için sahil işaretleri ve transitler seçilmelidir ve yerel kurallar ile COLREGS’e uygun fener ve şekil işaretleri gösterilmelidir.

Demirde iken, vardiya zabiti demir taramadığı veya demirdeki diğer gemilere fazla yaklaşmadığını izlemek için geminin mevkiini devamlı kontrol etmelidir.

Özellikle silahlı hırsız veya korsanların saldırı tehlikesi olan sularda gemi demirde iken uygun bir gözcülük sürdürülmeli ve düzenli aralıklarla dolaşarak gemiyi kontrol etmelidir.

Gemi demir tararsa ve deniz şartlan veya görüş mesafesi bozulursa, derhal kaptana haber vermelidir.
Demirde iken, eğer kaptan vardiyanın köprü üstünde tutulmasını gerekli görüyorsa, devam ettirilmelidir.Demirde vardiya zabiti aşağıdaki konulara dikkat etmelidir:

• Kaptan’ın talimatına uygun olarak ana makine ve diğer makinelerin hazır olmasını sağlamak,
• Geminin uygun fenerleri ve şekil işaretlerini göstermesini sağlamak ve rüyet (görüş) azaldığında uygun ses işaretlerini vermek,
• Etkili bir gözcülüğün devamlılığım sağlamak,
• Hava, gelgit ve deniz şartlarını gözlemek,
• Eğer gemi tararsa Kaptan’a haber vermek,
• Eğer görüş mesafesi azalırsa Kaptan’a haber vermek,
• Geminin kontrolünün belirli aralıklarla yapılmasını sağlamak,
• Kaptan’ın devamlı emirlerinde buyurduğu gibi korsanlığa karşı alınan tedbirleri uygun şartlarda devam ettirmek,

Geminin Rota ve Hızının Kontrolü

Makinelerin kullanılması

Geminin emniyetini tehlikeye atmamak için, vardiya zabiti gerekli olduğunda seyirde hızı değiştirmek için makineleri kullanmakta tereddüt etmemelidir.

Mümkün olduğunda, tasarlanmış makine hız değişikliklerinin bildirilmesi makine dairesine zamanında yapılmalıdır. Eğer gemi JJMS makine kontrollerine uygunsa, makinelerin köprü üstünden direkt kontrol imkanı vardır.
(Çok acil bir durum olmadığı sürece muhakkak makine dairesine hız keseceğinizi bildirin.)

a – Emniyetli hız

COLREGS’e uygun olarak, gemiler daima emniyetli bir hızda seyretmelidir. Kısıtlı görüş şartlarında emniyetli hızda, geminin durma mesafesini azaltmak için servis süratinde bir azaltma gerekebilir. Buz kütlelerine yakınken gemiler mutedil hızla seyretmelidir. Geminin rota değiştirmesi uygun olmadığı koşullarda, çatışmadan kaçınmak için hız değişiklikleri gerekebilir.

b – Kontrol ve değişik makine tipleri

Vardiya zabiti ana makineleri etkili bir şekilde kontrol etmek için, pervane mekanizmasının işlevinde olduğu gibi köprü üstünden bu makineleri çalıştırmasını bilmelidir. Vardiya zabiti sistemde bulunan her türlü sınırlamaları bilmeli ve geminin hız değişikliği esnasında gemi makinelerinin konfigürasyon ve çeşitlerine göre karışıklık kazanacağım düşünmelidir. Doğrudan çalışan dizel makineler, pitch kontrol, dişli kutusu ya da klaç’lı dizel makineler, turbo elektrik ve gaz türbinli makineler “stand-by” durumunda makinede değişikliğe nispeten çabuk cevap verilmesini sağlar.

Atlatlamı makineler ne cevap vermeye hazır olur ne de ileri durumdan tornistana değiştirilmesi veya tersi çabuk şekilde yapılamaz. :D

Dümen kontrolü

Geminin dümen kontrolü; el ile dümen kumandası, otomatik pilot ile veya diğer rota kontrol sistemi tarafından yapılan kontrolleri içerir.

Trafiğin yoğun olduğu bölgelerde, kısıtlı görüş şartlarında ve diğer tehlike gösteren her durumda bir serdümen köprü üstünde dümen kontrolünü almaya her an hazır olmalıdır.

Dümen oto-pilotta iken, vardiya zabitinin dümeni ele almak ve acil bir hareket yapmak için gözcülüğe ara verme durumunun ortaya çıkmasına izin vermek oldukça tehlikelidir.

Otomatik ve el ile dümen kumandasının arasındaki değişiklikler daima vardiya zabitinin denetimi altında ve iyi bir zamanda yapılmalıdır. Oto-pilotun uzun bir süre kullanılmasından sonra el ile yapılan dümen kumandası test edilmelidir.

a – Override kontrollerin kullanılması

Oto-pilot kullanımda iken vardiya zabitinin aniden dümen kumandasını alması gerektiği durumlarda override el kontrolleri kullanılabilir.

Vardiya zabiti, emercensi dümen tutma durumunda kontrol metotlarında olduğu gibi köprü üstünde dümen tutma kontrol sistemlerinin çalışmasını da bilmelidir.

b – Manevra bilgisi

Geminin manevra bilgileri Pilot Kartında ve Köprü üstü posterinde bulunur.  Bazı gemilerde ayrıca manevra kılavuz kitabı vardır. Vardiya zabitinin bu bilgiye sahip olması gerekir. Geminin manevrasını etkileyen geçici veya devamlı gemiye ait özellikler önemli olduğu gibi pilot kartında kayıtlı geminin draftı da önemlidir, örneğin, bir gemi tam yolla iskele tarafa dümen tutabiliyorsa, aynı durum sancak tarafa da mümkündür.

Telsiz Haberleşmesi
Genel

Telsiz ile gerçekleştirilen tüm haberleşmelere uygulanan temel prensipler aşağıdakilerdir:

• Tehlike, acele ve emniyet (distress, urgeıtcy and safety) haberleşmelerine tam olarak öncelik verilmelidir,
• Diğer telsiz kullanıcılarının müdahalesi engellenmelidir,
• Frekanslar doğru amaçlar için kullanılmalıdır,

GMDSS’e tabi gemilerde, emniyetli vardiya tutmak

Vardiya zabiti normal olarak bir “Genel Operatör Sertifikası – GOC‘ sahibi olmalıdır. Sadece GMDSS A-1 bölgesinde çalışan gemiler için “Sınırlı Operatör Sertifikası – ROC” yeterlidir. Vardiya zabiti SOLAS’ın telsiz vardiyası gerekleriyle, ITU Radyo Kuralları (ITU Radio Regulations) ve tüm yerel vardiya tutma kuralları ile uygunluğunu sağlamak için sorumlu olacaktır.

a – VHF vardiyası / nöbeti

VHF mesafesi, anten yüksekliğine bağlı olarak 20 – 30 deniz milidir. Bütün gemiler şu kanallarda sürekli olarak bir dinleme yapmalıdır:

• DSC kanal 70 (156,525 MHz)
• Kanal 16 (156,8 MHz) kullanılabildiğinde

b – MF (300 – 3000 kHz) vardiyası / nöbeti

Orta dalga frekans yayınlan gündüz 150 – 250 deniz mili arasında bir R/T mesafesine ve 600 – 700 deniz millik bir DSC mesafesine sahiptir. Geceleri dinleme/alma mesafesi daha fazladır. Gemiler şu frekanslarda sürekli bir dinleme yapmalıdır:

• Navtex frekansı 518 kHz, servisin sağladığı bölge içersinde olunduğunda,
• DSC frekansı 2.187,5 kHz,
• MF 2.182 kHz R/T tehlike frekansı GMDSS dışı gemilerde devam etmektedir.

c – HF (3000 kHz -30 MHz) vardiyası / nöbeti

Yüksek frekans (HF) yayınlan sınırsız bir mesafeye sahiptir. HF ile donatılmış gemiler şu frekanslarda sürekli bir dinleme yapmalıdır:

• DSC tehlike frekansı 8.414,5 kHz
• Geminin konumuna ve günün saatine uygun olarak 4207,5 – 6312 –12.577 – 16.804,5 kHz frekanslarından en az biri.

d – Inmarsat vardiyası / nöbeti

Bir gemi yer istasyonu (SES / Ship Earth Station) ile donatılmış gemiler geminin mevkiine uygun uydu üzerinde sürekli bir dinleme yapmalıdırlar. Uydu yayınlarının mesafesi sınırsızdır. (Kutup bölgeleri hariç).

e – Denizle ilgili güvenlik bilgileri

Denizle ilgili güvenlik bilgileri (MSI), seyirle ilgili ve meteorolojik uyarılar, hava tahminleri ve gemilere yayın yapan diğer acil yayınlar olarak tanımlanır.

Sürekli bir MSI vardiyası bütün gemiler tarafından her zaman tutulmalıdır. NAVTEX alıcısı bu ihtiyacı, gemi Navtex kapsama alanı içersinde iken kapsar. Bu tür kapsama alanlarının ötesinde vardiya, uygun MF, HF veya MSI yayınının yapıldığı uydu frekanslarını kullanarak gerçekleştirmelidir.

Telsiz Jurnali tutmak

Denizde can güvenliğinin önemi olarak gözüken telsiz haberleşmeleriyle bağlı tüm olayların günlük kayıtlarım içeren bir telsiz jurnali devamlı tutulmalıdır. Bu jurnale genelde aşağıdaki hususlara ait kayıtlar tutulması istenir:

• Tehlike, acil ve güvenlik trafiğine ilişkin haberleşmelerin bir özeti,
• Önemli telsiz servis olaylarına ait bir referans,
• Her gün en az bir kere geminin mevkii.
• Günlük-Haftalık-Aylık GMDSS cihaz testlerinin sonuçları.

Bu jurnal, geminin haberleştiği veya haberleşmeye çalıştığı diğer istasyonların kimliklerini ve sıkışıklık, müdahale, atmosferik gürültü, iyonosfer tabakasına bağlı olumsuzluklardan dolayı yaşanan her türlü zorlukların kayıtlarım içermelidir.

Gereksiz yayınlar veya argo lisanda konuşmalar içeren olayların, eğer biliniyorsa, ilgili istasyonların kimlikleri ile birlikte kayıtlan tutulmalıdır. Bu özellikle VHF kanal 16 için uygundur.

Teçhizatın test edilmesi ve yanlış alarmlar

Telsiz teçhizatı yapımcısı tarafından belirtilmiş mesafelerde ve bayrak devleti isteklerine uygun olarak test edilmelidir. Teçhizat test edilirken yanlış alarm yayınından kaçınmak için büyük dikkat gösterilmelidir.

a – Yanlış alarmların iptali

Eğer bir tehlike alarmı VHF, MF veya HF DSC ile dikkatsizce yayınlanırsa:

• Cihazı derhal reset yapınız

• Hangi cihazda yanlış alarm verdiyseniz, aşağıdaki işlemleri uygulayınız:

• VHF kanal 16’yı ayarlayınız, veya,
• R/T için MF 2.182 kHz frekansını ayarlayınız, veya,
• Yanlış alarmın yayınlandığı her banttaki HF tehlike ve emniyet frekansı üzerinden R/T için ayarlayınız.

• Yanlış alarmın iptal edilmesiyle ilgili bir mesaj yayını “tüm istasyonlar” için yayınlanmalıdır.

Eğer bir tehlike alarmı bir gemi yer istasyonu (SES) tarafından dikkatsizce yayınlanırsa, ilgili kurtarma koordinasyon merkezine (RCS) bu alarmın yanlış tehlike alarmının gönderildiği aynı sahil yer istasyonu (CES) vasıtasıyla bir öncelikli tehlike mesajımn gönderilmesi ile iptal edildiği bildirilir.

Eğer bir tehlike mesajı bir EPIRB tarafından dikkatsizce yayınlanırsa, bir sahil istasyonu vasıtasıyla ilgili RCC ile temas kurulmalıdır ve tehlike alarmı iptal edilmelidir.

Deniz Kirliliğinin önlenmesi

Vardiya zabiti işlemsel veya kazaen deniz çevresinin kirliliğinin ciddi etkileri üzerinde ve MARPOL ile ilgili ve geminin SOPEP’ iyle (Shipboard Oil Pollution Emergency Plan) ilgili bilgi sahibi olmalıdır.
SOPEP hakkında ki yazımızı buradan okuyabilirsiniz

Rapor etme yükümlülükleri

Tüm gemiler diğer geminin de bulunduğu bir olay veya kendi gemilerinde aşağıdaki durumların yaşandığı bir olay gözlemlendiğinde ilgili makamlara rapor etmelidir:

• Can kurtarma veya geminin emniyetini korumayı da içeren herhangi bir sebep için müsaade edilen sınırların üstünde zehirli sıvı atıkların basılması/boşaltılması veya muhtemel petrol tahliyesi; veya
• Konteynerlerde, seyyar tanklarda, harçlarda ve diğer deniz vasıtalarmdakileride içeren paketlenmiş tarzdaki zehirli atıkların muhtemel tahliyesi; veya,
• İzin verilenden daha fazla orandaki zehirli sıvı atıkların veya petrol tankerinin çalışması esnasındaki bir tahliyesi.

Ayrıca eğer bir gemi, seyir güvenliğini bozan veya gemi emniyetini etkileyen, denize zararlı atıkların muhtemel tahliyesi ile sonuçlanan bir anza, bir hata veya zarara maruz kalırsa, bir rapor gerekebilir. Bununla birlikte, raporlar sadece teçhizat veya makinelerde bir anza ve hata oluşmasından dolayı tutulmaz.

Rapor etme noktaları

SOPEP, gemilerden alman işlem kayıtlan ve idare tarafından düzenlenmiş yetkililerin veya acentelerin listelerini içerir.

Yerel bir acentenin yokluğunda en yakın sahil radyo istasyonuyla bir rapor etme noktasına dair temas kurarken herhangi bir gecikme varsa dizayn edilmiş gemi hareketleri rapor etme istasyonu veya RCC ile kullanılan en hızlı araçlarla temasa geçilmelidir.

Acil durumlar
Genel

Vardiya zabiti acil durum kontrol listeleriyle (emergency cheddists) ilgili tam bir bilgi sahibi olmalıdır, emercensi durumlarda yapılacak öncelikli hareketleri bilmelidir.

Bir çatışma veya karaya oturma ya da denize adam düşmesi gibi durumlar, kaptanın köprü üstüne çıkmasından önce vardiya zabitinin derhal yapması gereken ani hareketlere örnek teşkil eder.

SOLAS, acil durumlara ait uygulanması gereken role eğitim ve talimlerinin yapılmasını ister. Bu role talimleri, köprü üstü acil durum kontrol istasyonu olarak düzenlenmiş gemilerdeki vardiya zabitini de içerir. Vardiya zabiti, genel acil durum alarm işaretlerini duyduğunda veya gemi emercensi planlarını uygulamaya koyarken yapılması gereken hareketlere ilişkin tam bir bilgi sahibi olmalıdır.

Geminin can kurtarma ekipmanlarım gösteren bir pano ayrıca köprü üstünde bulundurulmalıdır. Tehlikedeki kişiler veya gemiler, arama ve kurtarma operasyonlarına katılan uçak, deniz kurtarma birimleri ve can kurtarma istasyonları ile haberleşirken tanımlanmış işaretler kullanmalıdırlar.

Rapor etme

SOLAS‘a göre vardiya zabiti, gemilerin aşağıdaki durumları bildiren tehlike mesajlarını bölgedeki gemilere ve en yakın sahil istasyonuna yayınlamakla yükümlü olduklarını bilmelidir:

• Tehlikeli buz/buzlanma,
• Terkedilmiş gemi veya seyir için tehlikeli olan diğer objeler,
• Tropikal fırtınalar,
• Üst yapılarda fırtına kuvvetindeki rüzgarlarla sihrin altındaki hava  sıcaklıklarının sebep olduğu şiddetli buzlanma,
• Hiçbir firtına uyarısı alınmadığı halde Beaufort skalasına göre 10 veya daha fazla kuvvette esen rüzgarlar.

Bu mesajlar anons edilirken emniyet işareti kullanılmalıdır.

Arama ve kurtarma

Vardiya zabiti gemilerin SOLAS’a göre arama ve kurtarma (SAR) yükümlülükleri taşıdığını bilmelidir.

Herhangi bir kaynaktan denizde tehlikede olan kişilerin olduğuna dair bir işaret alındığında, yardım etme konumunda bulunan gemiler, tüm hızlarıyla yardım etmek için gitmelidir. Gemiler ayrıca yardım istemek için talepte bulunabilirler.

SAR operasyonlan sırasında gemiden gemiye haberleşme VHF veya MF ile yapılmalıdır. Uydu kanallan kurtarma koordinasyon merkezleri ile haberleşme için serbest tutulmalıdır.

IMO tarafından yayınlanan MERSAR/IAMSAR kitaplarında arama ve kurtarma faaliyetine rehberlik edecek bilgi vardır.

Helikopter operasyonları

Gemilerin vardiya zabitleri ve kaptanları helikopter ile malzeme / personel / kılavuz transferinde “ Guide to Helicopter / Ship Operations ” kitabını uygulamalıdırlar.

Korsanlık

Silahlı hırsız veya korsanların saldın riski taşıyan sularda bulunan gemide görev yapan bir vardiya zabiti ISF yayım olan “Pirates and Armed Robbers / A Master’s Guide” kitabından bilgi edinmelidir.

Kaynak: Kaptan Fethi Yağız / Seyir – 2 isimli kitabından

Tabi ki Hayır :)