Denizcilik konusundaki düzenlemelerin dünyada yeknesak hale getirilmesi ve özellikle deniz ve seyir güvenliği açısından tüm dünyada uygulanabilir düzenlemeler yapılması amacıyla görev üstlenecek uluslararası denizcilik örgütü kurulması fikri ilk 1948 yılı Birleşmiş Milletler konferansında karar verilmiştir amaçları şöyle belirlenmiştir:
- Uluslararası alanda ticari amaçla çalıştırılan gemilerle ilgili her türlü teknik hususla ilgili olarak hükümetler arası işbirliğini ve deniz güvenliği ve seyir ile ilgili olarak uygulanabilirliği yüksek standartların geniş kapsamlı kabulünü sağlamak.
- Uluslararası alanda çalışan ticari gemilere yönelik devletlerce yapılan ve gereksiz kısıtlamaların, ayrımcı işlemlerin kaldırılması konusunda devletleri teşvik etmek.
- Dünyada ticari denizciliğin standart hale gelmesini sağlamak, devletlerin kendi ulusal gemicilik düzenlemelerini yapmalarına ve gemilerin güvenliği ile ilgili uygulamalarına yardımcı olmak, bu konuda tüm bayrak devletlerinin deniz ticaretinin serbestliğine riayetini sağlamak.
- Adalete aykırı kısıtlayıcı düzenlemelerin tespit ve değerlendirilmesini sağlamak, Denizcilik ile ilgili olarak, Birleşmiş Milletler veya herhangi bir organ tarafından istenen hususlarda değerlendirme yapmak ve görüş bildirmek,
- Yapılan çalışma ve değerlendirmeler konusunda hükümetler arası bilgi değişimini sağlamak.
IMO’nun Yapısı
Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün günümüzdeki organları şu şekildedir:
A. Genel Kurul (Assembly)
Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün Genel kurulu, örgütün en üst organı olup üye olan bütün devletlerin yetkili temsilcilerinden oluşmaktadır. Genel kurul her iki yılda bir olağan olarak toplanır.
Yetki ve Görevleri
- Kararları kabul etmek
- Konvansiyon eklerini kabul etmek
- Konsey üyelerini seçmek
- Deniz kirliliğinin önlenmesi ve deniz güvenliğiyle ilgili olarak kabul edilen kural ve kararların benimsenmesini ve uygulanmasını üye ülkelere önermek
- İhtiyaç duyulan konularda diplomatik konferanslar vermek
- Konu ile ilgili teknik işbirliğini artırmak
- Konsey karar ve raporlarını değerlendirmek
- Bütçeyi inceleyip onaylamak
- Örgütün finansal durumunu, mali işlerini görüşüp karara bağlamak
B. Konsey
Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün genel kurul toplantıları arasındaki sürede, görev yapmak üzere yine Genel Kurul tarafından seçilen 40 üye ülke temsilcilerinden oluşan bir kurul olup kuruluşun yönetim birimi olarak görev yapmaktadır.
Konsey A,B ve C grubu olarak anılan üç kısım üye ülkeden oluşmaktadır.
A Grubu: Deniz taşımacılığı alanında çıkarları en geniş on üye ülke.
B grubu: Ticaret denizciliği alanında önde gelen on üye ülke.
C grubu: A ve B ye seçilememiş olup hem deniz taşımacılığı bakımından önemli olan hem de dünya coğrafyasının her bölgesini temsil edecek 20 ülkeden oluşmaktadır.
Türkiye 1999 yılından itibaren C grubunda yer almaktadır.
C) Deniz Güvenliği Komitesi
Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün komiteleri arasında en fazla iş hacmine ve buna paralel olarak en çok öneme sahip komitesidir. Bu komitenin alt komiteleri ise şunlardır:
- Seyir Güvenliği
- Telsiz Haberleşmesi ve Arama Kurtarma
- Eğitim ve Vardiya
- Tehlikeli Madde ve Konteynerlerin Taşınması
- Gemi Dizaynı ve Donanımı
- Yangından Korunma
- Gemi Dengesi, Yükleme Hatları ve Balıkçı Gemilerinin Güvenliği
- Bayrak Devleti Uygulamaları
- Dökme Sıvılar ve Gazlar
D) Deniz Çevresini Koruma Komitesi
Gemilerden ve gemilerin faaliyetlerinden kaynaklanan deniz kirliliğinin önlenmesine yönelik çalışmalar yapmaktır.
E. Hukuk Komitesi
Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün hukuki nitelikteki işleri yerine getirmekle yükümlüdür.
F. Teknik İşbirliği Komitesi
Az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelere denizcilik alanında teknik yardım sağlanması ve bu konuda işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla kurulmuş bir komitedir.
G. Kolaylaştırma Komitesi
Kuruluşun, uluslararası denizciliğin ve deniz trafiğinin güvenli olmasının yanı sıra, kolay ve süratli bir şekilde yapılmasını sağlamak yolundaki faaliyetlerini yerine getirmektir.
H. Merkez ve Sekreterlik
Kuruluşun olağan ve günlük idari işleri, Genel Kurul’un onayıyla konsey tarafından tayin edilen bir Genel Sekreter’in başkanlığında, Genel Sekreter yardımcısı ile çeşitli bölümlerin yönetici ve çalışanları ile uzmanlardan oluşan ve yeterince personele sahip bulunan, bu birim tarafından yürütülmektedir.