8 bin 333 kilometre kıyı şeridine sahip Türkiye’de toplamda 180 adet liman ve iskele mevcut. Söz konusu limanları ise kullanılma amaçlarına göre sınıflandırmak mümkün: konteyner limanları, askeri limanlar, balıkçı limanları, özel yat limanları gibi.
Fakat bir ülkenin ‘büyük limanları’ denildiğinde dikkate alınması gereken hususun limanın fiziksel büyüklüğünden ziyade deniz ticareti açısından yüksek yük hacmine sahiptir. Türkiye’deki 22 Büyük Limanın Sahipleri Kimler başlıklı bu yazımız merakınızı giderecek.
En Büyük Liman Mersin Uluslararası Limanı
Yıllık yük elleçleme (gümrük gözetimi altındaki eşyanın asli niteliklerini değiştirmeden istiflenmesi, yerinin değiştirilmesi), kapasitesiyle ilk sırayı Mersin Uluslararası Limanı (MIP) alıyor. 112 hektar liman alanına, 21 adet rıhtıma, 3 bin 370 metre toplam rıhtım uzunluğuna ve maksimum 15,8 metre rıhtım derinliğine sahip olan Mersin Uluslararası Limanı’nın dizayn kapasitesi yılda 2,6 milyon TEU (20 feetlik konteyner).
Mersin Uluslararası Limanı’nı (MIP) 2,5 milyon TEU/yıl kapasite ile Tekirdağ’da bulunan Asyaport ile İzmit’te bulunan SafiPort Derince Limanı takip ediyor. Her iki limanın kapasiteleri aynı olmakla birlikte Asyaport Limanı’nın rıhtım uzunluğu ve rıhtım derinliği daha fazla. Limanların rıhtım uzunluk ve derinlik kapasiteleri ise yük hacminden sonra büyüklük belirlemede diğer önemli kriterler.
Türkiye’deki En Büyük Konteyner Limanlarının Sahiplik Durumları
Türkiye’deki En Büyük 25 Özel Limanın Sahiplik Durumu
Hazırlanan Excel tablosundan da görülebileceği üzere ülkenin en büyük 27 konteyner limanının yalnızca 2 tanesi halen devlet bünyesindeki kurumlarca işletiliyor. Bununla birlikte 8 liman farklı tarihlerde özelleştirilmiş. Geriye kalan 17 liman ise yerli, yabancı ya da yerli ve yabancı sermaye ortaklı şirketler tarafından işletiliyor.
Özel ve özelleştirilmiş limanlar yalnızca yerli sermaye ile işletilebildiği gibi yerli ve yabancı sermayenin birlikte oluşturduğu çok ortaklı şirketler ya da konsorsiyumlar tarafından da işletilebiliyor. Mesela özelleştirme ihalesini 2007 yılında yüzde 50-50 ortaklıkla PSA (Singapur)-Akfen (Türk) grubunun aldığı Mersin Uluslararası Limanı’ında (MIP) Akfen’in ortaklıktaki payının yüzde 40’ını Avustralyalı IFM Investors’a satmasıyla limanın sahibi yüzde 90 oranında yabancı sermaye oldu.
Listenin tamamına baktığımızda 7 büyük limanın farklı pay oranlarına sahip yabancı şirketler ile oluşturulmuş ortaklıklar ile işletildiğini görüyoruz. Bununla birlikte tamamı yabancı sermayeye ait 3 limandan (Kumport, Petlim, DP World) biri olan Dubai merkezli DP World Yarımca Limanı’nın arazisi de yine DP World tarafından satın alınmış.
Devlete Ait Limanlar
Halihazırda 9 adet Türk Limanı ve iskele TDİ tarafından işletiliyor. Bununla birlikte kuruma bağlı 13 adet liman özelleştirilmiş durumda.
TDİ Tarafından İşletilen ve Özelleştirilen Limanlar
TCDD Tarafından İşletilen Limanlar
Halihazırda 2 adet liman ve 1 adet feribot limanı TCDD tarafından işletiliyor. Bununla birlikte 5 adet liman özelleştirilmiş.