Teknelerde Demir Nasıl Atılır, Nelere Dikkat Edilmelidir? Halk dilinde Çıpa, Çapa olarak bilinirken, denizci dilinde ise demir, demir atmak olarak söylenir. En basit hali ile kütlesi ağır bir cismi ucunda halat yada zincir ile deniz dibine atıp tekneyi alarga’da sürüklenmeden, sabit bir pozisyonda kalabilmesi için kullanılır.
Tekne zincirleri galvaniz ve paslanmaz çelik olmak üzere ikiye ayrılırlar. Galvaniz zincirler daha ekonomik olduğu için genelde tercih sebebi olmaktadır. Teknenize uygun olan ağırlıkta ve yan sanayi olmayan orijinal bir demir ve zincir ile donatmanız, sizin ve teknenizin selameti açısından için önemlidir.
Teknelerde Demir Nasıl Atılır, Nelere Dikkat Edilmelidir?
Demir ; komple zincir , zincir – halat ve sadece halat olarak donatılır.
- Sadece zincir kullanmak demirin dipte tutunma gücünü artıtırken, metrelerce zincir hem maliyet açısından hemde teknenin baş tarafında gereksiz ve fazladan ağırlık oluşturur.
- Sadece zincir genel olarak büyük boy tekne ve gemilerde tercih edilir.
- Sadece halat kullanarak ise, derinliğinin yaklaşık 10 katı uzunluğunda halata ihtiyaç duyulur.
- Sadece halat ile demirlemek genellikle ufak boy botlarda tercih edilir.
En güvenli ve en çok tercih edileni ise; zincir ve demir halatının birlikte kullanılmasıdır. Tekne ağırlığına uygun demir, zincir ve zincir halatı kullanılmasına özen gösterilmelidir. Bu sayede baş tarafta fazladan ağırlık ve fazladan maliyetten kaçınılmış olunur.
Sadece zincir kullanılmış ise derinliğinden az 4 katı kadar kaloma verilmelidir.
Zincir ve halat birlikte kullanıldığında derinliğin en az 6 katı kadar kaloma verilmelidir.
Hava ve akıntının fazla olduğu ayrıca deniz taban yapısının kum, çakıl gibi tutuculuk sağlamadığı durumlarda daha fazla kaloma vermek gereklidir. Bu tip durumlarda kaloma miktarını arttırmak demirin dipte daha sağlıklı tutunmasına olanak sağlar ve demirin tarama olasılığını azaltır.
Funda Demir
Demiri funda etmeden önce demir atacağımız yeri etrafında tekne, kayalık, sığlık olup olmadığını kontrol etmeliyiz. Teknenin demir taraması olasılığında tekneye ve kendimize bir zarar gelmeden müdahale edebilmek için yeterli zamana sahip olmamız gerekmektedir.
Gerekli kontrolleri yaptıktan sonra demir alanına girdiğimizde mümkün ise rüzgar yönünü pruvaya almamız zinciri düz bir hat üzerinde sermemize olanak sağlar. Demirin funda etmeden teknenizin yolunu kesip, demir deniz tabanına değdiğinde ağır yol tornistan ile zincir ve halatı düz bir hatta sermelisiniz. Eğer demiri tekne durduktan sonra zincir ve halatı sererseniz zincir demirin tırnaklarına dolanır ve aynı zamanda herhangi bir tutunma kuvveti sağlamaz.
Demir denize ağır ağır funda edilmelidir. Demirin iyice tuttuğundan emin olunduktan sonra etrafınızdaki sabit iki cisimden kerteriz almak demirin rüzgarın artması ile tarayıp taramadığını anlamamıza olanak sağlar.
Demiri funda edeceğiniz bölgeyi iyi tanımanız, dip yapısı hakkında bilgi sahibi olmanız, hakim rüzgarın estiği yönü ve med-cezir zaman ve şiddetini bilmeniz geceleyin rahat uyumanızı sağlar.
Geceleyin demirde kalıyorsanız mutlaka demir fenerinizi yakmalısınız, eğer gündüz ise siyah küre toka etmelisiniz.
Güvertenizde yedek bir demir ve zincir donanımı tutmak oluşabilecek olumsuz durumlara karşı faydalı bir önlem olacaktır. Eski toprak denizciler demiri funda ederken “Funda demir Bismillah” derler bu sayede demirin kendilerine sorunsuz bir şekilde geri döneceğine inanırlar.
Salınım Payı
Demir döşendikten sonra halata veya zincire verilen kaloma miktarına oranla teknenin rüzgarın etkisi ile iskele sancak doğrultusunda gezinmesine salınım payı denir. Demir atıldıktan sonra kaloma payı verilirken, rüzgarın ani değişikliği sonucunda etraftaki diğer teknelere yada karaya temas edilmemesi için salınım payı dikkatlice hesap edilmelidir. Pratik olarak denize bırakılan zincir boyu + tekne boyu olarak belirlenir. Böylece takribi salma çapı bulunur.
Bazı denizciler teknenin rüzgarda gezinmesini, salınım payını azaltmak için zincirin bittiği yere bir ağırlık koyarlar, bu ağırlık halatın zemine daha iyi oturmasını, salınım payının azalmasını sağlarken demirin tarama olasılığını azaltır.
Vira Demir
Demiri vira ederken bir kişi baş üstünde dümenci ile iletişim halinde ve işbirliği içinde çalışmalıdır.
Demir vira etmeye başlanırken hafif yol ile demirin üzerine doğru gidilir. Bu sayede ırgata binen yükü azaltmak ve vira işleminin hızını artırmak hedeflenir. Irgat çalıştırılmadan önce mutlaka tekne makinesi çalışıyor olmalıdır, zira ırgatlar tekne üzerindeki en yüksek elektriği çeken ekipmanların başında gelir. Ortalama bir ırgat 1500 watt elektriğe ihtiyaç duyar.
Dümenci demirin apiko olması ile salpa olması arasındaki zamana dikkat etmelidir. Demir dipten kurtulup yani salpaya düştüğü an demirin güverteye çarparak zarar vermesini engellemek için makinede ki yol kesilmeli.
Demir güverteye alınırken üzerindeki çamur ve yosun artıkları temizlenmelidir.
Demir Takılması
Bazı zamanlar demir dipteki kayalıklara dolanır ve geri alınması mümkün olmaz. Bu gibi durumlarda ırgata fazlaca yüklenmek ırgat motorunda arızaya neden olabilir. Baş üstündeki kişinin gözcülüğünde demirin etrafında ağır yolla dönülerek, demirin tırnaklarına zinciri dolamak veya takıldığı yerin tersine denk getirerek vira etmeye çalışılmalıdır.
Eğer yaptığınız manevra kurtarmanız için yeterli olmadıysa ve demiri bırakmanız gerekiyorsa; bulunduğunuz yeri GPS üzerinde işaretleyip, kordinatları bir kenara not edin. Halatı çözmeden önce bir su altı şamandıra düzeneğini halata bağlayıp bırakın. Böylece profesyonel bir dalış ekibinden yardım alarak demirinizi kurtarabilirsiniz.
*Dalış ekibine vereceğiniz ücret demir donanımınızı geçmemeli, aksi halde yeni demir almak daha ekonomik olacaktır.
Irgatın tekne elektrik sistemine bağımsız bir devre kesici anahtar ile montajı yapılmalıdır. Irgatı kullanmayacağınız zamanlarda önlem amacı ile anahtarı Off pozisyonda tutmanız kaza ile ırgatın çalışmasına engel olacaktır.
Bosa Tutmak
Zincirin halat gibi esneme payı olmadığı için, bir bosa halatı ve bosa kancası ile demire giden zincire ek olarak takılıp teknedeki bir koç boynuzuna volta edilmesidir.
Bunun amacı zincirin esneme payı olmadığı için sert havalarda demirde oluşan gerilimin direk olarak ırgata binmesinin önüne geçmektir.
Zincir ırgattan çıkartılır bosa kancası ile halata takılır, tekneye temas eden halatın üzerine plastik hortum geçirilmesi ile halatın vardaveleye sürtmesinden oluşacak zarar önlenmiş olur.
Kıç Demiri
Teknenin kıç havuzluğunda hazır olarak yedeklenmiş bir kıç demiri bulunmalıdır. Genelde az yer kapladığı için şemsiye model demir, kıç demiri olarak tercih edilir. (Folding Grapnel Anchor)
Kıç demirini tek demirin yetmediği akıntısı fazla olan yerlerde ve sert havalarda yardımcı demir olarak kullanabilirsiniz. Baştan kara bağlandığınız zamanlarda da kıç demirine ihtiyacınız olacaktır. Kısa süreli demirde kalma durumlarında daha pratik ve hızlı olabileceğinden sadece kıç demirini kullanabilirsiniz.
Dilerseniz yazıyı PDF olarak indirebilirsiniz
Teknelerde Demirleme İşlemleri PDF indir