Denizde Emniyet ve Denizde Güvenlik Arasındaki Fark

Günümüzde denizcilik ve havacılıkta “emniyet” (safety) ve “güvenlik” (security) sözcüklerinin üzerine yüklenen anlamlar net olarak birbirinden ayrılmaya çalışılmaktadır. Bunun nedeni olarak denizcilik ve havacılıktaki uluslararası hukuksal düzenlemeler ve İngilizce dilinin bu mesleklerdeki etkisi gösterilebilir.

Farklılıkları neler?

Emniyet (safety), kaynağını doğal güçlerin ve insan hatalarının oluşturduğu tehlikelerden uzak olma durumudur. Mücadele konusu doğal güçlerin oluşturduğu potansiyel tehlikelerdir. Gemide yapılan talimler, ISM (Emniyetli yönetim) politikaları, PPE (Kişisel Koruyucu Ekipman), Seyir emniyeti, yüklerin elleçlenmesi vb. durumlarla bu kavram ilişkilendirilebilir.

Güvenlik (security) ise insan kaynaklı ve kasıtlı yapılmış hareketler sonucu ortaya çıkan tehlikelerden uzak olma durumudur. Mücadele konusu, insanın oluşturduğu potansiyel tehlikelerdir. İnsan ve uyuşturucu kaçakçılığının, deniz haydutluğunun ve terörün bastırılması, deniz çevresinin korunması, limanların daha güvenli olması vb. durumlarla da güvenlik kavramı ilişkilendirilebilir.  Denizcilikte ayrımı net olarak yapılan bu iki kavramı Deniz Emniyeti (maritime safety) ve Deniz Güvenliği (maritime security) başlığı altında inceleyebiliriz.

DENİZDE EMNİYET ve DENİZDE GÜVENLİK

• Tarihteki en büyük deniz kazası olan ve 1503 kişinin öldüğü Titanic faciasından sonra, 1914’te, denizcilikle ilgili ülkeler Londra’da toplanarak, söz konusu felaketten alınan derslerle, Denizde Can Emniyeti Uluslararası Konvansiyonu’nu (Safety Of Life At Sea-SOLAS) hayata geçirdi. SOLAS Sözleşmesinin temel amacı, ticari gemilerin inşası, teçhizatı ve işletilmesi ile ilgili minimum emniyet standartlarının belirlenmesidir. Böylelikle emniyet kavramı SOLAS ile beraber denizcilik terminolojisindeki yerini almış oldu.
• Son zamanlarda Emniyet Kültürü (Safety Culture) denizcilik sektöründe sıklıkla kullanılan bir terim haline geldi. Yapılan araştırmalarda emniyet kültürünün olduğu gemilerde kaza, yaralanma, yüke ve gemiye hasar gibi olumsuz durumların minimize edildiği görülmüştür.

Peki emniyet kültürüne ulaşmanın anahtarları nelerdir:

• Doğru prosedür ve oturmuş iyi uygulamalarla kazaların önlenebilir olduğunu fark etmek, (Correct procedure – good practice)
• Emniyeti her zaman göz önünde tutmak ve (Always think safely)
• Devamlı geliştirmek (Continuous improvement)
• Küreselleşen ve uluslararası ticaretin artmaya devam ettiği bir dünyada, ticaretin hacmen %85’i verimli ve etkin bir şekilde deniz taşımacılığı ile yapılmaktadır. Dünya ticareti açısından bu kadar öneme sahip bir sistemin güvenliğinin ya da emniyetinin tehlikeye girmesi ise küresel boyutta büyük problemlere yol açabilir. Örneğin; büyük tankerlere karşı gerçekleştirilebilecek olan deniz güvenliği tehditleri sonucu yaşanacak olası petrol sızıntısı, büyük bir kirlilik oluşturacak ve deniz çevresine zarar verecektir. Yaşanabilecek bu kaza sonrası sızıntının gerçekleştiği bölgedeki turizm, balıkçılık gibi faaliyetler de etkilenecektir. Başka bir boyuttan bakarsak, deniz yoluyla gerçekleştirilen silah ve uyuşturucu kaçakçılığının etkileri karaya da yansıyacak ve sosyal yapıya zarar verecektir.
• Bu ölçüde yerleşmiş, büyük hacim ve öneme sahip bir sistemin tehlikelere karşı savunmasız bırakılması ise olası değildir. Bu amaçla, 1948 yılında dünya denizciliğinin tüm yönlerini kapsayacak kurallar dizisi oluşturulması ve denizcilik sektörünün uluslararası alanda düzenlenmesi amacıyla Uluslararası Denizcilik Örgütü (International Maritime Organization-IMO) kurulmuştur.
• IMO altındaki komitelerden biri olan Deniz Emniyeti Komitesi (Maritime Safety Committee-MSC) kurulduğu yılların başında deniz ve çevre emniyeti ile ilgili düzenlemeleri ön planda tutmuştur.
• 11 Eylül 2001 de yaşanan terörist saldırılarla birlikte deniz güvenliği konusu IMO’ nun ana odaklarından biri haline gelmiştir ve denizlerin, limanların ve gemilerin daha güvenilir kılınması için ISPS CODE (Uluslararası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenlik Kodu) kabul edilmiş ve yürürlüğe girmiştir.

ISPS KOD KAPSAMINDA GÖREVLENDİRİLECEK SORUMLU KİŞİLER

1-SHIP SECURITY OFFICER (Gemi Güvenlik Zabiti-SSO)

Gemide Kaptan’a karşı sorumlu olan; gemi güvenlik planının uygulanması ve sürdürülmesi dahil olmak üzere şirket güvenlik sorumlusu ve liman tesisi güvenlik sorumlusu ile olan ilişkilerden ve geminin güvenliğinden sorumlu olan Şirket tarafından yetkilendirilen kişidir. ISPS Kod’a tabi her gemide gemi güvenlik zabitinin bulunması zorunludur.

2-COMPANY SECURITY OFFICER (ŞİRKET GÜVENLİK ZABİTİ-CSO)

Gemi Güvenlik Değerlendirilmesinin yapılmasını temin eden, bu değerlendirme sonrasında Gemi Güvenlik Planı (SSP)’nın hazırlanmasını, onaylanmak üzere ilgili yere sunulmasını ve onaylanması sonrasında uygulanmasının devamını, Liman Tesisi Güvenlik Sorumlusu ve Gemi Güvenlik Zabiti ile olan ilişkileri sağlayan Şirket tarafından yetkilendirilen kişidir.

3-PORT FACILTY SECURITY OFFICER (LİMAN TESİSİ GÜVENLİK SORUMLUSU-PFSO)       

Liman Tesisi Güvenlik Planının geliştirilmesinden, uygulanmasından, tetkikinden, sürdürülmesinden, gemi güvenlik zabiti ve şirket güvenlik sorumlusu ile olan ilişkilerden sorumlu olmak üzere yetkilendirilen kişidir.

IMO’ nun günümüzde kullandığı “Temiz Okyanuslarda Emniyetli, Güvenli ve Verimli Denizcilik “(Safe, Secure and Efficient Shipping on Clean Oceans) sloganı organizasyonun özellikle üzerinde durduğu emniyet, güvenlik ve çevre unsurlarını ve bunların önemini vurgulamaktadır.