Günümüzde hemen hemen herkesin arabası var ve arabalarımız için yıllık olarak onları sigorta şirketlerine kaskolatıyoruz ve bu firmalara yüksek meblağlar ödüyoruz. Peki ya denizcilik firmalarını hiç düşündünüz mü?
Onların ödediği paralar ise dağlar kadardır. Gemiler denizde seyrüseferlerini icra ederken hemen hemen her zaman tehlikelerle karşılaşırlar. Mesela liman yaklaşımında usturmaçaya yada şamandıraya bir zarar verdiyseniz ya da denizi kirlettiyseniz bu hiç de iyi değildir.
Genel olarak sigortalar 3 kısma ayrılır.
1) Tekne ve Makina Sigortası
Bu sigorta türü en eski tür olarak karşımıza çıkar ve sigortacılar tarafından yapılabilir. Mesela Türkiye’deki bildiğimiz sigorta firmaları bu sigortayı yapabilir isterseniz sigorta firmalarının internet sitesinden de kontrol edebilirsiniz. Bu sigortanın amacı ise; geminin tekne ve makinasının sigortalanmasıdır. Bu sigorta türü için geminin seyir limitleri (International Navigational Limits) göz önünde bulundurulur.
Unutmayın, eğer geminiz savaş bölgesine gidecekse, sigorta kapsamı dışında kalabilir. Böyle bir durumda da sigorta firmasını bilgilendirmelisiniz.
2) Yük Sigortası
Bu sigorta türü ise, yükün alıcısı tarafından talep edilebilmekte ve sefer sırasında geminin taşıdığı yükün zarar görmesine karşı yapılır. Bu sigorta türü için Hague – Visby kuralları esas alınır ve sorumluluk paylaşılır.
3) P&I Sigortası
Bu sigorta türü ise, gemi tarafından 3. şahıslara karşı verilecek zararlara karşı yapılır. Örnek vermek gerekirse; şamandıraya, usturmaçaya zarar verilmesi, denizin kirletilmesi, ersonelin kaza geçirmesi gibi durumları bu sigorta için örnek gösterebiliriz.
Neden P&I Kulüplere İhtiyaç Duyulur?
19. yüzyıldan önce sigorta dendiği zaman sadece Tekne ve Makina sigortası (H&M) düşünülürdü. Bu dönemde denizde seyreden gemi sayısı hızla artmaya başlamıştı. Tabi yaşanan kaza sayısı çok azdı ancak denize her geçen gün katılan gemi sayısı artmaya devam etmekteydi.
Bu sebepten dolayı, sigorta türü hem geminin kendi zararını hem de karşı geminin zararlarını ödemeye mecburdu ve bu sebeple sigortacılar endişelerini bir araya toplayıp konuyu kendi aralarında çözüme kavuşturdular ve sigorta poliçelerine 3/4 kuralı getirdiler. Böylece geriye kalan 1/4 lük kısım ise gemi donatanın sorumluluğu olacaktı. Örnek vermek gerekirse;
A gemisi kazanın %70’inden sorumlu olsun.
B gemisi kazanın %30’undan sorumlu olsun.
Onarma Masrafları ise;
A gemisinin 100.000 dolar
B gemisinin 250.000 dolar olsun.
Gemilerin sorumlulukları şu şekilde dağılacaktır.
A gemisi: 245.000 dolar
B gemisi: 105.000 dolar
Bu sebepten ötürü A gemisi, B gemisine 100.000 dolar onarım masrafının yanı sıra 145.000 dolar dolar daha ödeyecek ki bu H&M sigortası tarafından karşılanan meblağ.
Bu yüzden H&M sigortası 108,750 dolar öderken geriye kalan 36,250 doları ise donatan ödeyecektir. Ancak donatanlar bu masraftan kaçmak isterler ve devreye P&I girer.
P&I Kulüpleri Nasıl Çalışır?
P&I Kulüpleri, kar amacı gütmeyen kuruluşlar olarak görülürler ve risklerin paylaştırılması esasına dayanarak çalışırlar.
Peki risk nasıl paylaştırılır?
Örneğin 10 kişilik bir armatör grubu olduğunu ve hepsinin aynı türde ve aynı fiyatta birer gemilerinin olduğunu düşünelim. Yıl sonunda gemilerden birinin 3. şahıslara karşı 1000 dolar ödemek zorunda olduğunu varsayalım. İşte bu 1000 dolarlık masraf, 10 donatana (burada p&i kulüp kastedildi) eşit olarak paylaştırılır ve her bir donatan 100 dolar ödeyerek riski paylaşırlar. İşte P&I Kulüplerinin çalışma prensibi böyledir.
Peki her yıl alınan dünya kadar para nereye gidiyor? İşte sorunun cevabı ise giderler olrak karşımıza çıkıyor. Kulüplerin masrafları, kira, personel, sörveyorün uçak ve konaklama masrafları gibi. Peki ya geriye kalan para ne oldu diye sorarsanız işte o sorunun cevabı da yatırımlar olarak karşımıza çıkıyor.